zondag 22 juli 2012

Spiegel van onverstaanbaarheid

Aan Mulisch vroegen ze ooit waarom hij toch zo onbegrijpelijk schreef. Hij antwoordde dat hij de wereld onbegrijpelijk vond, en die onbegrijpelijkheid wilde hij weerspiegelen.

Weerspiegeling is een helder gebeuren. Mensen hebben Mulisch uitstekend begrepen wanneer ze zijn boeken onbegrijpelijk vinden. Maar als je het uitstekend hebt begrepen, kan het zo onbegrijpelijk nog niet zijn.

Er komt dus altijd meer over dan je denkt, van het onbegrijpelijke.
Vooral voor iemand die zich wil verschansen in het onbegrijpelijke is dat een tegenvaller.

Het is dus zaak om die tegenvaller te slikken. Doe je dat niet, dan wordt de spiegel je verschansing.

donderdag 12 juli 2012

Goed geluk

Vroeger zat ik midden in het geluk.
Krakende platen.
Tikkende naalden.

Op mijn sofa brei ik nog voort op dat geluk.
Ik bouw me vast in mijn verhaal, mijn labyrint, mijn cocon.

Nodig is een slimme combi tussen Daedalos, Ariadne, Penelope.
Welke lichtzinnigheid brengt me van de grond?
Welke draad grijp ik om buiten te komen?
Hoe ontrafel ik onopvallend mijn feestkleed?





zondag 8 juli 2012

Reset


Zou er een emotionele deconstructie kunnen bestaan? Aangenomen dat emoties altijd vanzelf al gekoppeld zijn aan gedachten zou de vraag 'Wat voel ik?' aanduidingen kunnen zijn van dit soort koppelingen. Ze zijn dan de aankondiging van andere koppelingen, andere emoties en gedachten.

Omdat het denken even buitenspel wordt gezet moet je concluderen dat de psychologie zelf een barst vertoont. De therapie is niet meer volledig herleidbaar tot de psychologie, is geen toepassing meer van de psychologie. De opening tot deze prioriteit van de therapie boven de psychologie ligt besloten in de techniek. Techniek is meer dan toepassing en realisering van een doel. De doelen worden gesteld (verondersteld, bijgesteld etc.) in de therapie zelf. De doelen zijn niet alleen ideaaltoestanden (bijvoorbeeld normaliteit, het functioneren in de samenleving) maar ook de verwachting dat er iets verandert, en wel zo dat je niet weet hoe. Meestal wordt dat uitgedrukt met negatieve termen als bevrijding en genezing, negatief in de zin dat we wel zeggen dat de eerdere dwangverhouding voorbij is, maar niet waarvoor die na de therapie wordt ingewisseld.

Waarom is een therapie geen filosofie? Omdat de techniek zijn eigen verduistering als noodzakelijk element bevat. Gedachten worden tijdelijk 'uitgeschakeld' en maken plaats voor absurde assumpties zoals die van een lichaam dat juist dankzij deze uitschakeling beter kan functioneren. Dat ook filosofen dit absurdisme kunnen aanhangen is enigszins zichtbaar aan het gegeven dat ook zij therapie kunnen ondergaan. De theorie verbergt dit absurdisme door zichzelf te verdelen rond een lichaam-geestdualisme. Daarbij roepen het geloof in een puur fysieke oorsprong en het geloof in pure gedachten elkaar voortdurend op.
Omdat dit dualisme voor de filosofie zelf onverdraaglijk is wordt gegrepen naar holisme (eenheid van geest en lichaam). Dat onttrekt de technische aard van wat hier gebeurt aan het zicht. Ook het pragmatisme is een poging het dualisme glad te strijken, maar gaat zelf tewerk door gedachten uit te schakelen. In die zin is elke therapie pragmatisch, maar dan zonder de filosofische pretenties van het pragmatisme.

Een interessante metafoor voor de zelfverduistering van de techniek als onderdeel van de techniek zelf is de term 'resetten'. Je schakelt het hele apparaat uit als manier om opnieuw en beter op te starten. Hoewel de term metafoor nog tezeer tot de wereld van het denken behoort, opent ze wel zicht op wat gebeurt. In elke therapie wordt verondersteld dat het denken wordt uitgeschakeld, dat het mogelijk is en dat het ook werkelijk gebeurt. Deze uitschakeling wordt vervolgens opgenomen in een logische synthese, maar andersom is evenzeer waar: de logische samenhang van de therapie blijft gericht op de vraag: 'Wat voel ik?' als onderbreking van het denken.

Je zou daarom ook naar de dialectiek kunnen grijpen omdat daar de negatie als onmisbaar moment wordt geponeerd, met dien verstande dat het in de therapie gaat om de negatie van het denken überhaupt, terwijl dit in de dialectiek van hegeliaanse snit absurd zou zijn. De negatie is daar een moment in het denken, wat zich vormt is het begrip als zodanig, niet een proces dat dit begrip verstoort en ontregelt.

Emotionele deconstructie zou 'denkbaar' kunnen zijn als reset van het denkbare.

Je zou kunnen aanknopen bij termen als farmakon en autoimmuniteit om deze zelfuitschakeling van de techniek verder te doordenken.

Dit is geen provocatie

Filosofen zijn er om ons uit te dagen. Het resultaat is wel vaak dat ze aan de kant staan van de goedkope uitdagers, de fascisten. Ze dagen ...