Het is fijn als we in het verhaal betrokken worden. Mooi als we de helden zijn, maar we willen ook wel een mindere rol spelen. Soms lijkt de verteller een buitenstaander, maar hij is de man met overzicht, de rechter, de regisseur. Moge hij soms buiten zijn boekje gaan, schreeuwend, tastend, we zijn toch een beetje blij als hij ons op het oog heeft.
Ik voel me gevleid als Daan Schuurmans naar mij kijkt. Hij loopt vooruit, langs iets, hij is half deelnemer, ineens staat hij tussen de lijken en blijft hij ons toespreken. Hij moet door de modder en het bloed, hij ziet al waar het op uit draait, de geschiedenis komt ergens vandaan en gaat ergens heen.
Dat niet alleen, de geschiedenis kijkt dus ook altijd opzij, en wel naar mij. Schuurmans oogballen zitten aan de kant, gedraaid naar mij, de mond blijft halfopen. Schalks, want er zijn verwikkelingen die ons verleiden tot een glimlach. Terloops, want geschiedenis is beweging. Beschouwelijk, want de geschiedenis is achteraf, dus in de toekomst, we geloven dat geschiedenis een wetenschap is met kracht, macht, betovering, spell, me vastnagelt op mijn plaats.
Friso is niet van de lijn Willem. Die was uitgestorven, immers geen mannelijke nakomelingen. In Friesland - vandaar Friso - groeit achterneef op, hij gaat de Nassaus redden, dragen naar de toekomst. Hij staat aan de zijlijn en heeft precies daardoor de toekomst in handen. Er is een vrouw in het spel, moeder Henriëtte Amalia, en eens in de zijlijn altijd in de zijlijn. En als het opzij me aankijkt, kijk ik de toekomst in het gezicht.
