Afgelopen weken hoorde en las ik enkele politicologen (Moïsy, Holtslag) die Europa aanzwengelen vanuit de wereldpolitiek. Je krijgt dan automatisch een heel andere problematiek. Daarbij hoort ook een ander tijdsperspectief, de iets langere termijn.
Dat er weer aandacht is voor deze intellectuele stemmen heeft wellicht te maken met de oorlogen, met Rusland en IS. Ze staan klaar aan de randen van Europa om ons een lesje in nederigheid te leren, omdat ze ons arrogant vinden. Dat oordeel geldt uiteraard vooral Amerika. Hoe zit dat?
In een Russische krant las ik dat Europa vooral diplomatiek probeert te zijn, terwijl de Russen dat slechts oppakken als een zacht achtergrondgemurmel bij de luide stemmen van de Amerikanen. Zo wordt de vernedering van Europa gebruikt om indirect vooral de Amerikanen de les te lezen.
De oorlogsvoerders situeren zich in de geschiedenis dus in de ondergang van imperium Amerika. Die ondergang gaat slechts geleidelijk, en zal hoogstwaarschijnlijk noch de Russen, noch de islamisten aan de macht brengen. Denk eerder aan China. De bundeling van economische en militaire macht zorgt ervoor dat China over zo'n vijftig jaar dominant wordt in de wereld.
De oorlogen hebben in directe zin dus vooral regionale betekenis. Meer indirect onderstrepen ze het gezagsverlies van de oude machten en bereiden ze ons voor op de opkomst van de nieuwe machten.
Het zal steeds moeilijker worden het automatisme van de associatie Europa en bureaucratie vol te houden. Daarvoor hoeven we niet per se de intellectuelen te lezen. We kunnen ook naar het nieuws kijken of de angststemming in ons eigen land aanvoelen.
