De laatste jaren heb ik zoveel radicale filosofie gelezen (Derrida, Deleuze, Agamben) dat ik ernstig twijfel aan de democratie. De filosofen willen wel spreken over een volk of een gemeenschap, maar die is essentieel toekomstig. Hierdoor weet ik niet wat ik aanmoet met de democratie van nu.
Blijkbaar heb ik behoefte aan oriëntatie en zijn die filosofen voor mij grote autoriteiten. Mijn desoriëntatie lijkt het voorziene gevolg van veel deconstructie. Beide staan op gespannen voet met elkaar. Ik zal moeten afrekenen met de autoriteit om mijn eigen weg te vinden en ik vrees dat dat niet zal gaan zonder nadenken.
Wat het ook niet makkelijker maakt is de totale desoriëntatie van Nederland, zowel bij midden als links. Ook rechts heeft het niet makkelijk, maar kan altijd aan de oppervlakte blijven (Wilders) of surfen op de economie (Rutten, Buma). Voor midden en links ligt dat anders. Wat je ook kiest, je raak onmiddellijk verstrikt in tegenstellingen. Kies je SP, dan verbleekt de relatie met de wereld buiten Nederland. Kies je Groen Links, dan verdwijnt je stem ineens in de regering. Kies je midden (PvdA, D66), dan worden je keuzes loze gebaren omdat de economie en de stemmen altijd zwaarder wegen.
Boven ons landschap hangt Europa. Eerst had ik met mijn radicale filosofen behoefte om me Europeaan te voelen. Maar dan moest je dat ongemakkelijk combineren met de steun voor de bureaucratie in Brussel en niet te vergeten de autocratische reflexen van Oost-Europa. De filosofische Europaliefde betreft vooral de cultuur, maar het is lastig om die van de politiek los te koppelen.
Ik ben nogal van de gemakzucht, wat je eventueel ook loyaliteit mag noemen als je me een aardige gozer vindt. Daarom heb ik me niet laten meeslepen door alle twijfels die voor de verkiezingen volop werden neergelegd in de media en stemde ik gewoon weer Groen Links. Het onbehagen slaat nu pas toe, nu de poging van Klaver om mee te regeren echt serieus lijkt.
De kernvraag zou moeten zijn wie de macht moet hebben, wie in de democratie de macht heeft. Het volk? Dat woord is een vlag met erg verschillende ladingen. Het versplintert als je het uitwerkt in populisme, technocratie,
multitudo (waarin de 'deconstituerende macht' een rol speelt), de verzoeningssymboliek van het nationalisme, regionalisering, emancipatie van minderheden, de hele mikmak van de globaliserende machten, Amerikanisering en noem maar op. Hierover gaan alle discussies in de krant en soms in de filosofie.
Het meest heb ik moeite met het buiten de deur houden van de tragedies, de vluchtelingen, de oorlog, de hongerkatastrofe. ik zie werkelijk geen reëel perspectief dat een bestaande democratie zich openstelt voor de slachtoffers.
Wellicht ook daarom aarzel ik om af te rekenen met mijn filosofische autoriteiten. Blijft staan hoe je een 'toekomstige gemeenschap' politiek kunt overdenken. Hoe moet je die vertalen in het stemgedrag van nu?
Misschien was mijn keuze voor Groen Links zo gek nog niet. Ik zou nu kunnen mikken op rationalisatie van een keuze die ik in het stemhokje al gemaakt heb. Enkele overwegingen:
Groen Links heeft radicale uitgangspunten qua milieu en sociaal beleid.
Groen Links staat voor een cocktail van zeer diverse stijlelementen. Het imago van de grachtengordel, een Dionysos met jonge maenades, nationalisme, Europese beweging, ervaring (Ojik), weerbarstige intellectuelen (Özdil), vrouwen, ambitie. Die diversiteit lijkt garant te staan voor openingen en flexibiliteit.
Ik ben wel loyaal, maar wil ook graag denken. Kan ik dat niet koppelen met de Agambiaanse formule 'gebruik van zichzelf'? Ik ben daarmee nu bezig, op dit moment. Ik ben niet aan het bedenken wat ik moet doen, maar wat ik gedaan heb, de betekenis van mijn gemakzucht of loyaliteit. Het is niet zozeer een rechtvaardiging, maar eerder een nuchtere constatering dat ik me nu bevind in een positie.
Een positie die ik voor mezelf en u neerleg, de positie waarin ik ben gelegd.
Euripides: was hij wel een democraat met zijn rare theaterstukken, met name Bacchanten?
