Alles is uniek dus vergelijkbaar

In een van de talloze herhalingen van de Bondfilms zag ik een scène in Hamburg op een hotelkamer waar Bond op het punt staat te worden neergeschoten door een schurk. Opeens wordt die schurk gebeld door zijn kornuiten waardoor Bond hem het wapen kan ontfutselen en de rollen omgekeerd zijn.

De schurk smeekt om genade: 'Ik doe alleen mijn werk als een professional!' 'S do I', zegt Bond en schiet hem door zijn hoofd.

Dit is niet erg verrassend allemaal. Het is doden of gedood worden. Wel verrassend is de redenering, en wel precies omdat het een herhaling is van de redenering van de ander. Je zou eruit kunnen concluderen dat we bij redeneringen denken dat die uniek zijn voor een situatie, omdat die situatie uniek is en de persoon die hem gebruikt ook. Maar waarom is die andere persoon en die andere situatie minder uniek dan deze? Er zit in die uniciteit dus zelf iets dat haar op een lijn stelt met de andere uniciteiten en de uniciteit neutraliseert.

De term originaliteit zou hier misplaatst zijn. Dit schema is al vaak gebruikt. Ik herinner me vaag een voorbeeld van Spinoza die een misdadiger tegen een rechter laat zeggen: veroordeel me niet, ik ben door mijn omstandigheden misdadiger geworden. Waarop de rechter zegt: ik ook, en daarom veroordeel ik je.

Of denk aan Jezus die zegt dat je niet moet oordelen, zodat je niet zult worden geoordeeld. En toch wachten de christenen op de komst van Jezus die zal komen om te oordelen levenden en doden. Je kunt de uniciteit dus nooit uitsluiten, evenmin als de redenering die de uniciteiten op een lijn stelt.

Ney maar!

Ja, ik las het goed. Neymar wordt voor 222 miljoen verkocht aan Paris Saint-Germain. Plus een lekker salaris van 50 miljoen per jaar en 40 miljoen voor zijn vader. Uiteindelijk zou het om een bedrag van 500 miljoen gaan.

Wat moet ik met zo'n bericht, hier op 'geleg'? Oké, die 500 miljoen wordt neergelegd, in die zin is het geleg. Maar ik heb wel degelijk de pretentie, die moet ik wel hebben ook, om iets voor u neer te leggen, ook al stelt het niet zoveel voor. Het voorstel of wat ik voor u neerleg wordt door mijn geschrijf geleg, er wordt voortdurend van alles gelegd, dus waarom niet ook nog zoiets als deze blog?

Welaan dan, laat ik eens een poging wagen. Ik zou bijvoorbeeld aan de achtergronden kunnen werken. Het zelfs voor voetbal hoge bedrag heeft te maken met voorzitter Nasser Al-Khelaifi en zijn Qataarse geld, waarachter weer wraak schuilgaat op de verbreking van Barcelona die shirtsponsor Qatar Airways verruilde voor het Japanse Rakuten. Maar helaas, of gelukkig, dit is al mooi uit de doeken gedaan door Edwin Winkels in het AD.

Ook zou ik deze gebeurtenis in verband kunnen brengen met épater le bourgeois. Nee maar, Neymar! Ik zou bijvoorbeeld kunnen zeggen dat het de burgers zelf zijn die de burgers epateren. We willen graag geëpateerd worden en dat markeren we door voor te doen alsof de epateerders van buiten komen. Gôh, die Qataren! Ja, wij zijn het die hun olie betalen, ik weet het. We hebben de olie omgezet in heel veel benzine en relatief heel veel Neymar. Zo bezien is het hele epateereffect al geneutraliseerd want de benzine van anderen laat me koud en het voetbal van anderen veel minder. In zekere zin is dus dat half miljard heel weinig geld waarvoor ik relatief veel krijg, al zit de man met zijn tattoos dan ook op de bank.

Nee, het meest aangedaan was ik door de column van Mart Smeets die op maandag lekker aan het relativeren slaat. Dat relativeren, daar heb ik me in mijn vorige alinea al bij aangesloten. Maar uniek is de toon van Smeets. Hij is de sportfanaat die ineens een wijze toon aanslaat en het leven buiten de sport erbij betrekt. Die toon van Smeets heeft zich gedurende veertig jaar in mij vastgezet en heeft ongelooflijk veel effect. Het valt moeilijk uit te leggen, zoiets als toon. Het valt ook nauwelijks te relativeren of ontmaskeren. Wijsheid, vaderlijk, moreel, theatraal, ironie, lengte (vele alinea's aaneengeregen), die bijzondere mix.

Hoe kan ik dit met u delen? U merkt dat ik Smeets al aan het imiteren ben, ook mijn alinea's dijen uit, mijn punt is allang gemaakt maar ik laat me betoveren door mijn toon en eenmaal op gang gekomen blijf ik graag doorgaan. Het gaat mij er dus niet om dit met u te delen. De toon zingt in zichzelf rond, maakt zich los van u. Maakt zich los van mij. Het geleg wordt gezang, niet van de subtielste soort maar niettemin een gezang dat zich in zichzelf verlustigt.

Hoe kan ik van dat gezang weer geleg maken? Door de muziek te onderbreken. Door te denken. Dat heb ik van Hannah Arendt en las het bij Agamben. De muziek onderbreken we. Waarop dan weer de vraag rijst of ook dat denken op zijn beurt weer niet een soort muziek is. Het is geleg en dat is een palindroom. Het zingt in zichzelf rond. Daar ligt het, iemand pakt het op, iemand laat het liggen, het echoot en het stuwt zichzelf voort, het geleg wordt geleg van geleg en verzwakt. Kijk nog even, zometeen is het weg. Totdat u het weer leest, hier of elders, bij Smeets, Winkels of mij.