Dit is geen provocatie

Filosofen zijn er om ons uit te dagen. Het resultaat is wel vaak dat ze aan de kant staan van de goedkope uitdagers, de fascisten. Ze dagen ons uit, Baudet en Wilders, dat klopt, maar niet met diepe gedachten. Lang heb ik dit probleem, de ononderscheidbaarheid van onze uitdagers, een beetje verdoezeld. Nu begint het me te irriteren. Wellicht een teken dat de filosofen (en wie weet dus ook de fascisten) hun werk goed hebben gedaan. Ik heb er geen moeite mee om mijn reactie op hun (wiens?) rekening te zetten. De tribunalen gaan er wel komen, vroeg of laat, en ik begin alvast mijn verdediging.

Wij filosofen kunnen altijd terugvallen op Socrates. Wat had hij een slimme verdediging. Zou hij de goden niet erkennen? Raar, want Apollo zelf liet zeggen dat hij de slimste van allemaal was. En dat tegen zijn aanklagers die bij de democraten hoorden! Zo leek het of Socrates zich tegen de democraten verdedigde. Maar dat toch ook weer niet, hij kon dat verkopen als de horzel die de democratie stak en uit de luie sluimer wekte. Hij passeerde de democratie, maar wel aan de andere kant, hij was ineens de ultrademocraat.

Wij filosofen, ik hoor het me zeggen, alsof ik me beken tot Apollo en zijn orakels. Zolang niemand je snapt kun je voor heilig doorgaan, dus zorg dat ze je niet snappen. Het wordt tijd om me los te maken van dat zootje ultrademocraten en na te denken over een gewonere democratie. Terugkijkend op mijn schrijfsels durf ik te beweren dat ik niemand heb geprovoceerd, ik heb je in je sluimer gelaten. Niets mooier dan een slapend kind, en nu ik dit schrijf is het vrijdagavond, het begin van de Sjabbat, een tijd van nietsdoen en studie die nog heiliger is dan die van de provocatie.

Stel je voor dat je naar een orakel gaat, of naar de sportwedstrijden die daar gaande waren, of naar de sjoel, of waar dan ook. De burgeroorlog zou even niet plaatsvinden, Rafah zou niet bestormd worden. Het is misschien nog steeds mogelijk dat we ineens de voordelen zien van de honderdjarige slaap, het lopen door een tuin, het bespelen van de piano, het schrijven van een risicoloze blog.

Zeg maar Petrus

Een volk van priesters zult gij heten, zegt de eerste Petrusbrief. Je kunt daarover peinzen. We zullen ook wel moeten, want je kunt je niet permitteren belangrijke boodschappen te missen. Dat speelt op allerlei gebied. Als Poetins kernbom onderweg is (From Russia with love) moeten we die onderscheppen. Als iemand een beroep op je doet, moeten je oren openstaan. Als je een rekening moet betalen, moet je de mail lezen.

Priesters stellen we ons voor met de rug naar ons toe, armen in de lucht, pratend tegen God, ze waren onze speakers voor God. Later keerden ze zich naar ons toe en werden ze speakers van God naar ons. Ze legden Zijn boodschap uit.

Vannacht luisterde ik de podcast van de Volkskrant, De kamer van Klok, en dacht ik ineens: we zijn al een beetje het volk van priesters. Het volk heeft gesproken, maar wat bedoelt het? We hebben ergens vier snoeshanen neergezet die met elkaar de samenwerking verkennen. Die we vervolgens gaan interpreteren. Bij interpretatie denk je aan een greep, een God zegene de greep. Hier wordt interpretatie de uitvoering van een taak, een priesterlijk officium.

Ineens kwam een van de vier Volkskrant-interpreten met een Italiaanse krant op de proppen, la Repubblica. Die keek met ons mee en duidde de bewegingen van de partijleiders als schijnbewegingen. Niemand (behalve Caroline) heeft zin in samenwerking, maar ze mogen pas weg als ze de ander de schuld kunnen geven. Dus geeft niemand de ander aanleiding om de schuld te krijgen. Er is geen vertrouwen, toch de hoofdinzet van Kim Putters. Er is geen Geloof.

Als je meegaat met mijn interpretatie, hebben we een duiding gegeven van een podcast die zelf weer de politici duidt, die zelf weer de stem van het volk duiden. Ooit hebben we de soevereiniteit van God overgedragen op het volk, zegt de politieke theologie, zonder de structuur te wijzigen. Maar als je God goed hebt beluisterd, lees dus 1 Petrus 2, 9-10, dan werd dat priestervolk al in Gods boek aangekondigd. Met andere woorden, ook het volk zelf bestaat uit priesters, uitvoerders van heilige taken.

Hoezo geen geloof, hoezo dan geen vertrouwen? Is er nog hoop voor Kim Putters en voor ons?

We stellen ons priesters voor als uitvoerders van heilige taken. Ze slachten een stier om van God iets terug te krijgen. Ze stellen hun vertrouwen in God en in de godsdienst, het vertrouwen is gegeven met de taak, het uitvoeren van de taak en met het aanstellen van de uitvoerder. Zo bezien gaat het vertrouwen aan het werk vooraf, geloof komt voor het werk, het werk vloeit voort uit het geloof. Er is alom vertrouwen, alleen zien wij het niet.

Misschien bestaat ons offer, onze stier, in het programkabinet dat zeker taken gaat uitvoeren, maar door het parlement van links en rechts wordt toegeschreeuwd. Een voorbeeld meende ik de beluisteren in Piet Adema ('zeg maar Piet'), die op de radio vertelde dat hij met grote tegenzin minister was geworden. Toen hij zijn taken voor het LTO had uitgevoerd, liet Van der Tak hem op donderdag vallen, en een dag later viel ook nog de bijl over het hele kabinet.

Geen religie zonder offers, en uiteindelijk hebben we daarvoor de dieren.