Afslag

Een vriend schreef een stuk waarin hij het bekende gevoel van onbehagen toepaste op de vermarkting van het hoger onderwijs.
Het onbehagen heeft geleid tot een wij dat zijn grenzen strakker om zich trekt om te overleven. Dat heeft tot vervelend bijeffect dat een hoop anderen worden buitengesloten.

Als ze al meekunnen mogen ze niet meer zomaar uit de ruif eten. Tweede en derde geldstromen moeten worden aangeboord. En omdat de mens nu eenmaal een ondernemer is moet de werknemer zelf dat geld gaan zoeken.

De bron zou - naar Schinkels -  sociale hypochondrie zijn. Hypochondrie is een vorm van anti-immuniteit. Je ziet overal bedreigingen opduiken en in je overlevingsdrang reageer je op een manier die niet in het belang is van je voortbestaan.

In deze strategie zit een soort 'apokoptische' drive. Je slaat je penis eraf om te voorkomen dat iemand anders hem eraf slaat. Omdat de gemeenschap wordt bedreigd deel je hem op in individuen die elkaar buitensluiten en bevechten.

Goed mogelijk dat deze strategie mede aan de basis ligt van de subjectiviteit. De onderwerping wordt als effect van een ik gezien om hem alsnog op te heffen of te verzachten.

De vermarkting van het hoger onderwijs kunnen we zodoende beginnen te lezen als een hoogst verhelderend gebeuren waarin we het nodige kunnen leren over de genese van subjectiviteit.

Kritisch punt

Langzaam kom ik op een punt dat de hele onderneming tezeer een onderneming wordt. Er sluipt iets in van dwang. Ik moet de beperkingen accepteren die met het format gegeven zijn: het gebrek aan overzicht met name. 'Inhoudsopgave'.

Nu ik dit punt nader duiken diverse overwegingen op. Zo is de link met de actualiteit een punt van zorg. Stukjes schrijven die over iets gaan leidt tot overgewicht.

Het orakelkarakter geeft ruimte, maar kan intimiderend werken. Het lijkt me ondoenlijk een verhouding te hebben met deze stukjes. Als schrijver al, laat staan als lezer.

Aangenomen dat het schrijven blijft voortkomen uit een drang, neem ik aan dat het zal doorgaan. De zorg betreft dus niet het of, wel het hoe. En hoeveel gewicht met die drang gepaard moet gaan.

Uitbouw

Wat ik in deze blogs doe vraagt om uitleg.
Er lijkt al enige tijd zoiets gaande te zijn als uitbouw.
Dat wijst op een molshoop, een labyrint of een imperium.

Het lijkt me leuk om te denken aan metrogangen, correspondances of connectoren waardoor je steeds een ruimte uit kunt, een andere betreedt en zo maar door.

Echter, het overzicht ontbreekt.

Welnu, dat ontbreekt mijzelf ook. Ik zou het fijn vinden een overzicht te maken van alle blogs en van alle inhoud. Maar www.blogspot.com vangt alles onder jaartallen en maanden. Dat kun je in de instellingen niet veranderen. Daardoor lijken al deze blogs gewoon blogs.

Maar wat zegt een datum überhaupt over data? Over gegevens, inhoud?

Kunnen we ooit op andere wijze een oplossing voor iets zoeken dan gaandeweg, dus van binnenuit?

Ziedaar de verlegenheid waarin ik me bevind op 27 oktober 2012. Een datum die op een of andere wijze een toegangsklepje vormt voor data.

Vivat Christus rex!

Hoe verkondig je tegenwoordig een religie?
Door te wijzen op hun niet aflatende triomf?
Kan. Maar in het christendom is triomf een besmette gedachte, besmet met de tragiek van de hellenistische wereldbeschouwingen.

Daarom kun je beter - dat ziet onze Erik Borgman scherp - in één moeite door wijzen op het falende leven. Naarmate het succes een bezwerend en retorisch karakter krijgt, kan het christendom het falende leven als bevrijdende waarheidsbiecht presenteren.

De triomf kan zo meefunctioneren als achtergrondkracht, als onmiddellijk effect en als toekomstperspectief.

Uitgekeken

We weten niet meer wat we met Europa aanmoeten omdat België twee passen voor en twee passen achter ligt. Willen we mee met Bart de Wever, dan gaan we naar Europa omdat we voorbij de bestaande natiestaat willen. Willen we mee met Guy Verhofstadt, dan gaan we naar Europa omdat we voorbij de bestaande natiestaat willen.

Het is kortom niet makkelijk omdat we zo tevreden zijn met onszelf!

Die enorme tevredenheid van onszelf met onszelf zal een keer ophouden. Waarschijnlijk gebeurt dat wanneer we diverse patstellingen hebben meegemaakt in onze gezelschapsspelen. Het kan zijn dat we ons ineens gaan vervelen. Of er gebeurt iets met de handel.

Het wordt nog verdomd interessant. We gaan Europa in omdat we op onszelf uitgekeken raken. Maar waar spitst het zich toe? De sport? Het geld?

Zingende neutraliteit

Die ene keer dat ik met de auto naar mijn werk ging genoot ik extra. Ik stopte onderweg bij MacDonalds en ging lekker aan de Franse frietjes. Wie weet had ik er een hamburger bij moeten nemen. Want het echte paradijs schuilt in het waarderen van wat de aarde ons te bieden heeft.

Over  dat laatste zijn ook milieu-ethicus Marc Davidson en voedselprofessor Louise Fresco het wellicht eens. Maar Davidson vindt dat de aarde ook morele eisen aan ons stelt. De dieren zijn er niet alleen om te gebruiken. Fresco stelt vast dat de mensheid dat wel wil, en dan moet je je voedselbeleid daarop afstemmen. Davidson verdenkt haar ervan dat hier meer in het spel is dan realisme.

De aloude vraag is dus opnieuw waar de ethiek begint. En steeds opnieuw begint de ethiek wanneer je afstand neemt van de voorstelling van iets als neutraal. En wanneer je die voorstelling ontmaskert als een door waarden ingegeven positie. De strijd kan worden hervat.

Het neutrale is niet overwonnen. Het blijft fascineren. Fresco laat in een van haar romans een man afdalen naar het lijdende Afrika, waar zijn vriendin reddingswerk verricht, dat wordt gefrustreerd door oorlog. Het lukt hem niet haar mee te nemen. De fascinatie heeft hier een noodlotskarakter. Het is de machteloosheid van Orfeus. De Orfeus die de dieren betoverde met zijn zang.

Orfeus wordt verscheurd door de maenaden en belandt in de rivier. Het lijkt nu of de rivier zelf blijft zingen.

Het verklaart misschien een beetje waarom ik Fresco zie en denk: waw, een romanschrijfster. Haar neutraliteit zingt als een rivier. Ik weet niet meer of het waar is. Ze is sterker dan Orfeus en de dieren.

Het draadmotief in Drang

In Drang ben ik ingegaan op de Minotaurus-mythe. Wat me destijds nogal boeide was de idee dat de reddende draad, de draad van Ariadne, niet vanzelf informatie bevat over de richting waarin je hem moet volgen om buiten te komen. Het kan best dat je door die draad te volgen steeds verder in het labyrint verstrikt raakt.

Het schrijven van teksten zoals Drang zou zo'n draad kunnen zijn, of het gebrabbel van een orakelpriesteres. Het lijkt of je geholpen wordt door een Ariadne of een Diotima. Maar het kan ook zijn dat die hulp je leidt naar ongewenste gevolgen: fata, want aan dat woord kun je niet aflezen of het om luchtspiegelingen gaat of om een ontmoeting met de Fata of schikgodinnen zelf, die je levensdraden spinnen.

Maar, zul je dan denken, je moet toch wat. Durf nou eens te vertrouwen op hulp, op die ander die net als jij een breekbaar mens is. Die Ariadne is ook een Theseus.

Bovendien staat lang niet vast dat jijzelf de positie van Theseus inneemt. Als ik een tekst schrijf ben ik zeker ook een Daedalus die het labyrint heeft ontworpen en er zelf in opgesloten raakt. En ik ben de Icarus die weinig keus heeft en zijn vader wel moet volgen.

Het mooie van een drang tot schrijven is dat je inzet niet meer hoeft te zijn dat er moet worden gewonnen. Je kunt verliezen en toch blijven zoeken en ademen. Je kunt je labyrint gebruiken om de weg naar buiten of juist naar binnen te zoeken. Je kunt je kansen berekenen, niet om de winst veilig te stellen maar om je verlies te dragen.

En ja, drang heeft te maken met drank (vergetelheid, roes, vandaar die Dionysus), draad, drift, conatus, urgentie. En dus met dragen. De drang is wat je draagt over de drempel.