De samenleving kan functioneren door idealiseringen, door zichzelf te produceren als idealisering, werkelijk of idealiter. Maar precies daardoor 'is' de samenleving er. De structuur zou je kunnen zien als een pyramide, een stenen monument van lang geleden waarin een dode wordt geconserveerd, waarin de dood als monument in het leven wordt gepresenteerd, en het leven in een dood omhulsel.
We willen als moderne mensen af van dat stenen geval, dat gymnasium. Maar ineens duikt het weer op, in allerlei onzuivere varianten, geen gymnasium maar witte burcht, technasium, statusschool, afdeling. Het zit blijkbaar verankerd in onze dromen en idealen.
Misschien heb ik al teveel van onze gymnasia gezien om nog te denken dat het echte scholenl met eeuwigheidswaarde zijn. Het gymnasium is een diffuus fenomeen dat komt en gaat, slinkt en groeit. Het vlamt op, is er bijna niet meer, houdt zich staande. Maar het is nooit helemaal weg. Het is iets waarmee we moeten leren leven. 'We', ook de klassieke idealisten en de tegenstanders. Allebei willen ze zuiveren en opruimen. Ze willen verhelderen, vergroten, verstevigen, doorpakken.
Het probleem voor die idealisten en tegenstanders is dat het gymnasium moeilijk grijpbaar is. Er zitten lang niet altijd topleerlingen met topresultaten, die gemotiveerd zijn en die het allemaal makkelijk af gaat. Er wordt soms enthousiast, maar vaker zuchtend en steunend geploegd door te moeilijke teksten, met veel hulp. Bij de ene helft vonkt wat, nu en dan. Bij de andere helft wordt B gezegd waar A ooit begonnen was. Er wordt gestreden en gecapituleerd. Er wordt een Matrix in stand gehouden.
Dit theater leidt de aandacht weg van de pyramide die onder de grond ligt, de stenen, de inscripties. De oude kasten liggen vol versleten boeken. Ze liggen er functioneel te zijn en te ondermijnen. De echte pyramide ligt verstopt in die kasten en in de kleine lokalen.
Maar dit verborgen gymnasium, het gymnasium onder het gymnasium, is overal. Het is de denkbeeldige top die de fictie van de onsterfelijke ziel levend houdt in de diepste regionen. Het is de nutteloze elite die het mainstream onderwijs nodig heeft om zich tegen af te zetten. Het is een zoldertje waar volkse topsport wordt bedreven. Het is de slecht bezochte kerk en museum die het dorpsgezicht bepalen. Het is de nieuwe top die opduikt als de top eraf wordt gehaald: atheneum, algemeen vormend onderwijs, opleiding tot flexibele beroepskracht. Over blijft een alombeleden doel dat niet kan worden waargemaakt, een noodzakelijke en onmogelijke idealisering.
Het is monument van de dood in het leven en van het leven in de dood. Allemaal hopen we dat er rond het gebalsemde lijk goudschatten worden gevonden, daarom heffen we het voorlopig niet op.
Beide gymnasia, het stenen gebouw en de woekerende droom, het bovengrondse en ondergrondse gymnasium, roepen elkaar op en strijden tussen leven en dood. Als het gymnasium blijft bestaan is dat niet omdat we het graag willen, maar omdat het logisch is, zo logisch als de pyramidale structuur van onze samenleving.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten