De verdediging is de beste aanval

Henk Singor zegt in zijn colleges over oorlog in de Oudheid dat Romeinen niet echt een strategie hadden om de oorlog tegen de barbaren te voeren. Ze gingen in hun kampen aan de grenzen zitten en wachtten tot de barbaren ergens binnenvielen. Dan gingen ze er vol overheen en leerden hun een lesje.

Je kunt dit uitleggen, zoals meestal gebeurt, als gerichtheid op triomf. Verlies is zo onverdraaglijk dat je het op geen enkele manier accepteert.

Maar waarom zou je het niet (evenzeer) opvatten als gerichtheid op verlies? Immers, de overwinning was voor hen geen eindpunt. Het was een moment in een voortdurend proces, waarvan wachten op vernedering een noodzakelijk onderdeel vormde.

Ook fascinerend in Singors colleges is de variëteit aan tactieken. Romeinen konden met enorme massa's geordend achteruitlopen. Ze waren dus wel degelijk in staat om hun gerichtheid op overwinning op paradoxe wijzen vorm te geven, door achteruitlopen en terugtrekking.

Hoe meer je van dit soort feiten hoort, hoe bleker en abstracter de gerichtheid op overwinning wordt.

Antropomorf

God beminde de mensen zozeer dat Hij hun Zijn gezicht liet zien, en hun Zijn eniggeboren zoon stuurde. In Nicea en Chalcedon is dit verwoord met de termen hypostase en prosoopon (persona).

Vanuit de filosofie is altijd kritiek uitgeoefend op het antropomorf godsbeeld. Daarvoor hoefde je niet te wachten op Spinoza. De oude Griek Xenofanes: waren we ossen geweest, dan hadden we God als een os afgebeeld.

Maar een antropomorf godsbeeld kun je ook rechtvaardigen vanuit de theologie. God stuurt Zijn zoon, die Hij verwerkt heeft naar Zijn én naar onze gelijkenis zodat we in Hem geloven. Best logisch, als retorische strategie.

Om voorbij dat gezicht van God bij God zelf te komen kun je filosoof worden. Maar moet je dan meteen de natuurkundige abstracties in duiken? Het zullen altijd beelden worden die naast de oude beelden komen te staan. Ook een filosoof zal dus na enig getwijfel inzien dat het geen kwestie is van samen een juiste keuze maken.

Het proces van verveelvoudiging van godsbeelden is altijd al begonnen. Toen Homerus zijn kibbelende godenfamilie schiep, bestond die al naast de eerbiedwaardige natuurkrachten, het Perzische pantheon en de Hesiodische theogonie. Het een is makkelijk te bezien als commentaar op het andere.

De kritische filosoof kan pas aan de slag nadat hij deze warboel heeft gezien en doorgrond.

Vrouwen, vrouwen

Een weekend achter de rug waarin diverse vrouwen het woord nemen. Ze zijn bezorgd over de jongens in het onderwijs, nee pardon, over onze houding jegens die jongens, ze reizen unembedded door Afghanistan, ze nemen onze religieuze taken waar en bereiden de volgende historische fasen voor.

Gaan jongens nog meedoen? Alleen wanneer ze zich aanpassen, of lekker verdergaan met hun speledingetjes.

'Ik moet steeds denken aan die man met die worst!'

Douze pouonts

Grappige exportproducten heeft Nederland: Anouk, Willem-Alexander en André.

Interpassieve media

Vanochtend werd ik gefeliciteerd door Google+.
Het was een geautomatiseerde boodschap.
Ik moet aan Google ooit mijn gegevens hebben afgestaan.