Toch, lezend in Aeneis, straalt het verlies je van alle kanten tegemoet. De voorvaderen der Romeinen zijn de Trojanen. Zij hebben het afgelegd tegen de Grieken. Op een bepaalde manier - in meer dan een opzicht - is Aeneis een groots monument voor de verliezen van de Romeinen.
Er is slechts een ding goed voor de overwonnenen: niet hopen op de overwinning! zegt een Trojaan bij Vergilius als om hem heen de stad wordt ingenomen door de Grieken. Vervolgens ontstaat er verwarring, wanneer een Griek de groep aanspreekt in de mening dat het mede-Grieken zijn. Hij wordt gedood, en de Trojanen trekken de kleren van hun vijanden aan. Ze maken dus gebruik van een list. Dat is op zichzelf al opmerkelijk, omdat juist de onbetrouwbare Grieken listen gebruiken.
Misschien kun je dergelijke passages lezen als een interpretatie van wat eigenlijk Romeinse cultuur is. De Romeinen hebben zich in de kleren van de Grieken gestoken en maken gebruik van listen. Aeneas blijft zich van hen onderscheiden, door zijn pietas en zijn betrouwbaarheid. Maar na zijn tragische geschiedenis met Dido wordt ook dit betrekkelijk. Juist zijn pietas vraagt erom dat hij zich van zijn geliefde losrukt en zijn tocht vervolgt.
Zo staat ook de Aeneis in het teken van travestie en mimesis. De dappere Romeinen worden vereeuwigd in literatuur, dat wil zeggen een frivool spel met hoge waarden. Via die literatuur krijgen we zicht op een verdrongen kant van de Romeinse cultuur, waarin voor losers geen plaats lijkt. En waardoor we bijna vergeten dat winst en verlies twee kanten zijn van dezelfde fortuna.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten