Reflexiviteit van de schaamte

Even een moment van wrevel zojuist bij Wim Brands en Conny Palmen. Palmen had juist verteld dat ze verliefd was op haar personage Ted Hughes, dat ze die verliefdheid nodig had omdat het - mijn woorden - haar verliefdheid op Hans van Mierlo weer opriep. Later in het gesprek deed ze alsof ze Brands beschuldigde dat hij die verliefdheid ter sprake had gebracht. Daardoor moest Palmen blozen, en dat was nog zichtbaar geweest ook wanneer ze niet zoveel plamuur op haar gezicht had.

Je ziet hier hoe complex die schaamte kan zijn, en dan hebben we nog maar een klein tipje van de sluier gelicht. Palmen schaamt zich, maar ze schaamt zich ook voor die schaamte. Ze zet die schaamte om in de beschuldiging van Brands en dit zit dan weer onder het mom van humor en samen iets leren.

Brands voegde er overigens nog weer een stukje reflexiviteit aan toe, door aan Palmen uit te leggen dat ze zich voor haar 'restant verliefdheid' niet hoefde te schamen. Daardoor verontschuldigde hij zichzelf meteen ook, maar gaf Palmen dus weer een extra reden om zich te schamen, zich te schamen voor haar schaamte, voor het maskeren ervan en voor het uiten van die schaamte als beschuldiging.

Zo zou je de keten kunnen aanlengen en uitbouwen. Uiteindelijk verschijnt er zoiets als cultuur en het lichaam dat door de cultuur heen blijft breken.