Iets aan undercover moet echt zijn. We weten al meer dan een jaar hoe het voelt om met een masker op te bewegen. Ook daar moet iets echt zijn geweest. Ik houd ervan om de dingen niet moeilijker te maken dan nodig. Er was een reëel gevaar dat we besmet werden en anderen besmetten. Het virus was onze realiteit.
Hoe ligt dat met de misdaad? Undercover staat voor onderzoek. Pas als je ontdekt hebt dat er echte misdaad is, blijkt of de undercover-actie nodig was. Vandaar dat Tom Waes (alias Bob, alias Steve) pas helemaal op het eind van serie 2 zegt dat de misdaad niet op een andere manier gestopt had kunnen worden. Je kijkt dus altijd vanuit de verleden tijd van het futurum: wat ik nu doe zal blijken nodig te zijn geweest.
Interessant is ook de dramatische ironie die op het eind wordt uitgelegd. Niemand erkent dat Bob noodzakelijke dingen heeft gedaan, en zijn baas gaat met de eer strijken. Niemand, behalve enkele naasten en natuurlijk wij. Wij weten dat de undercover nodig was, en we weten dat de anderen dat niet weten.
Hier kunnen we ook de wet situeren. De wet functioneert als begrenzing van de undercover. Je mag als agent niet te ver gaan. Maar omdat we allemaal vinden dat James Bond, Dirty Harry of Steve hun acties moeten uitvoeren (behalve zowat iedereen in de film), is de wet in feite zelf een undercover. De wet is het verhaal dat we onszelf vertellen, maar niet echt geloven, dat de agent aan de goede kant van het formele recht staat, en de misdadiger niet. Voor die misdadiger geldt overigens dat hij zelfs misdadiger is als hij volgens de wet aan de goede kant staat. Het is zijn manier om zijn misdadige bedoelingen te verbergen, zijn hypocrisie.
De plot moet zo geschreven zijn dat alles uitdraait op een confrontatie waarbij het evengoed anders had kunnen aflopen. De undercovers moeten zowat dood zijn en door een onverwachte gebeurtenis of opleving nog net de misdadigers kunnen uitschakelen. De kijker beleeft dit als een godsbewijs. De deus ex machina komt altijd op het juiste moment, en na zijn komst gebeurt er niets meer van betekenis. Deze goddelijke interventie verschilt wel van het godsbewijs doordat ze niet logisch voortvloeit uit de eerdere gebeurtenissen. Daarom is ook deze interventie niet echt, niet de echtheid achter undercover die we zoeken.
De echtheid zit ook niet in de misdaad. In de serie Undercover zien we bijna niets van de drugs en de oorlogen die door de misdadigers in stand worden gehouden. De misdaden functioneren weliswaar als rechtvaardiging van het politiewerk, maar worden voor kennisgeving aangenomen. Die drugs en die oorlogen interesseren ons nauwelijks. Als iemand ons zou uitleggen dat de acties van Ferry en de Bergers positieve effecten zouden hebben, zou ons dat niet boeien. Zoals gezegd, we maken de zaken liever niet moeilijker dan nodig.
Is er dan niets echt aan de serie Undercover? Natuurlijk, het is een film, en zoals zo vaak ook nog gebaseerd op ware gebeurtenissen. De misdadiger die model stond voor Ferry schijnt zichzelf in 2019 te hebben aangegeven bij de politie met de woorden: 'Ik ben Ferry, ik ben de man die jullie zoeken.' Gelukkig stond deze gebeurtenis op zijn beurt niet model voor de serie, want dan was de pret snel voorbij.
We moeten de echtheid meer zoeken in de sfeer van de uitvergrote emoties, en uiteraard het plezier. We vinden de serie echt omdat we het leuk vinden om naar te kijken, de serie spiegelt ons verlangen wat leidt tot vergroting van dat verlangen en het plezier, het plezier van uitstel en bevrediging. Leuk dat Daniëlle van die kermiskleren draagt, dat is direct genieten. En toch, en toch... ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de serie iets serieuzers uitdrukt, dat de echtheid van undercover niet zozeer de pret is, maar de serieuze ondertoon.
Die serieuze ondertoon komt het meest aan de oppervlakte in de blik van Tom Waes. Hij heeft eigenlijk steeds dezelfde blik. Hij kijkt een beetje afwezig, en licht melancholisch. Dat komt zeker ook doordat zijn collega wordt doodgeschoten. Zijn ontmaskering van de Bergers wordt zodoende een wraakactie: Anna Drijver (alias Anouk, alias Kim) zou dat gewild hebben! Maar Tom weet natuurlijk ook dat hij met die wraakactie Anouk niet terugkrijgt. Vandaar wellicht die melancholie. De zaak is al verloren, we gaan wel door, maar het had evengoed ook niet kunnen gebeuren.
De dood van Anouk zou je kunnen beschouwen als gevolg van de politieactie. Hoezo verwijst hij dan toch naar de echtheid van de undercover? Het is niet zozeer deze dood zelf, maar de blik van Tom die het waarmerk is van de echtheid. Als je dit soort acties uitvoert, is de dood een reële mogelijkheid, en dat blijft zo, ook als je met een hoop gedoe en pijn twee misdadigers uitschakelt. Alles gaat door, de misdaad, de politieacties. Ook dat wordt uitgedrukt in die melancholische blik van Tom Waes.
