Etappe 19 - Grafschriften

De Tour is dood. Dat weten we omdat hij dagelijks wordt doodverklaard. Gisteren nog door Bart Jungmann die een pleidooi hield de Tour in te korten. Ooit konden mensen het opbrengen om met veel interesse dit evenement te volgen. Maar de concentratieboog is iets korter geworden, we zitten er scherper bovenop maar krijgen zo ook veel te veel details binnen. Het lijkt erop dat we met grote teugen die details nog eens tot ons willen nemen omdat onze kinderen dat niet meer willen. Ze zullen ongetwijfeld een variant van de Tour uitvinden die korter en levendiger is.

Ineens ga je de signalen zien, zeker als je de lucht van Berlijn ademt, hier tegenover de Gedächtniskirche. Christopher Froome, drager van de gele trui. Christophorus, dat is de drager van het Jezuskind. Niet zoals mijn patroonheilige Antonius die het Jezuskindje draagt terwijl hij alleen in zijn kamer is en een medefranciscaan door het sleutelgat tuurt. Nee, Christophorus was een veerman, altijd al het symbool van de begeleider naar het dodenrijk, maar in dit geval met het Jezuskind op zijn schouders. Het kind wordt steeds zwaarder en de veerman dreigt zelf kopje onder te gaan. Dan verklaart Jezus wie Hij is en geeft Hij Christophorus zijn naam: Christusdrager.

Christopher Froome zou misschien liever Jezus dragen dan die gele trui, soms. Het valt hem niet makkelijk. Hij is al uitgevallen naar de media, maar slikte zijn drol vervolgens in, terwijl zijn vrouw doorging met twitteren over het onrecht. Het valt ook niet mee, die hele last van een vijandig volk dat je prestaties niet weet te waarderen.

Hier rond Berlijn is door Goethe het Christopherverhaal opgenomen in zijn heidense variant, de Erlkönigballade. Een vader reist door het bos met zijn zieke kind in zijn armen. Dat kind meent de hele tijd de Erlkönig te zien, de elzenkoning. De vader stelt het kind gerust. Maar als ze hun bestemming bereiken: 'das Kind war tot.'

Twee meter verderop ligt Rob een boek van Freud te lezen, Massapsychologie en ik-analyse. Hij wijst me op een paar regels die ik graag voor u wil overschrijven:

Christoph trug Christum/  Christus trug die ganze Welt/  Sag', wo hat Christoph - Damals den Fuss gestellt?

 Freud geeft geen antwoord op het raadseltje, maar gebruikt het om uit te leggen dat niet de 'suggestie' van het gedrag van de ander de massa bijeenhoudt, maar het libido. Valt de gevoelsmatige binding met de leider weg, dan valt ook de onderlinge binding weg en dan ontstaat er paniek. Ik laat Rob verder met zijn lectuur maar heb alweer een stukje verheldering waarom mensen aan de ene kant niet van Froome houden (behalve mijn zus dan), aan de andere kant hem ook niet wegjagen. Sky begrijpt dat uitstekend en laat zijn renners in Jaguars rijden om een minimaal libido via het fetisjisme af te dwingen.

De Tour richt zijn monumenten op voor zijn doden, Tony Simpson is de bekendste. Door dat monument is de hele Ventoux een monument geworden, maar dan in een andere zin dan door Petrarca. De pelgrims komen op bedevaart, maar vooral voor Tony Simpson en Elephantino Pantani. In deze Tour mocht Casartelli die dankbare rol vervullen, in de Pyreneeën.

De journalistiek vervult niet alleen via Jungmann de rol van doodverklaarder. In het boek over Jean Nelissen wordt Jean zelf een monument, maar kunnen we ook lezen hoe Jean de Tour tot een monument maakte met zijn verhalen. En Roland Barthes droeg zijn aandeel al in 1957 bij door de mythes rond de Tour een 'epos' te noemen. Een epos zegt altijd dat het wezenlijke zich in het verre verleden heeft afgespeeld en bekijkt het heden door die nostalgische bril. Vanuit mijn discipline weet ik dat Homerus al schreef over een periode van vijf eeuwen voor zijn tijd met een kunsttaal waarin diverse Griekse dialecten werden vermengd. Door de Tour een epos te noemen zegt Barthes al dat het een monument is, en dat de kijkers en journalisten die Tour voortdurend tot monument verklaren, doodverklaren.

Wat kan de betekenis zijn van de dood, van het oprichten van monumenten voor iets waar je nog deel van uitmaakt? Ben je dan bezig met jezelf dood te verklaren? Door zichzelf dood te verklaren bezweert de Tour de dood en suggereert hij dat hij nog leeft. Die suggestie, die door Freud wordt tegengesproken, volgens Rob, zou het voordeel hebben dat je op paradoxale wijze een verhouding met de toekomst aangaat. Spoken herbergen een belofte en roepen ons op onze verantwoordelijkheid te nemen: 'I am thy father's ghost', zegt Hamlets vader, of zijn geest, en Hamlet begrijpt dat er onrecht is gebeurd en dat hij het moet herstellen.

Het Christophorus-raadsel van Freud hierboven maakt die verantwoordelijkheid gecompliceerd, de verantwoordelijkheid van Christophorus of Christopher. Want als Christus de wereld draagt, waar moet Christopher zijn voet dan zetten? Wie draagt Christus?

Er is een gedicht van Celan, Grosse glühende Wölbung, dat de regel bevat: 'Die Welt ist fort, ich muss dich tragen.'
Derrida gaat er uitvoerig op in in zijn monument voor Gadamer. Wie of wat is die 'dich', is het soms de wereld zelf?

Hoe kunnen we de Tour dragen wanneer de wereld ervandoor is gegaan, de wereld van de Tour en ongetwijfeld ook door toedoen van de Tour doordat ze de wereld heeft buitengehouden?

Hier word je teruggeworpen op jezelf, ook het zelf dat geen wereld meer heeft, geen plaats waar je je voeten kunt zetten.