Soms lijkt het of ik maar wat zit te associëren, maar vergis u niet. We hebben een tamelijk strak parcours afgelegd. In de laatste etappe hebben we de tegenstelling tussen romantiek en nuchtere calculatie gedeconstrueerd. Achter de toegenomen dominantie van de technische rationaliteit zit nog steeds een hyperromantisch gevoel, dat de vorm aanneemt van broederschap, oorlogsextase en het spel der seksen. Achter de romantiek zit weer de rationaliteit in de vorm van semiotische structuren en historische schema's. Met deze deconstructie is de essentie van de top (Ventoux) over de rand geduwd, 'over de top', en duikt er vanzelf weer een nieuwe gedachte op, een nieuwe voorstelling van de essentie van de wielersport.
Het volgende twittercommentaar van Cavendish inspireerde me vanochtend tot het trekken van enkele nieuwe sporen, of om binnen de metaforiek van het wielrennen te blijven, tot het kiezen van een ander wiel:
Sommige imbecielen denken dat wielrennen een computerspelletje is. Kijk naar deze foto. Als ik derde had kunnen worden, had ik ook kunnen winnen. Ik baal heel erg voor Tony Martin.
Even wat uitleg, niet omdat u imbeciel bent maar omdat ik het voor mezelf iets helderder wil krijgen. Dat Cav erg voor Martin baalt snap ik goed, want dat is zijn ploeggenoot, en die liep op Neeltje Jans zijn gele trui mis doordat Cav net geen derde werd. De zin daarvoor is al onhelderder. Waarom kun je wel winnen als je derde wordt, maar niet als je dat net niet wordt? En zegt Cav dit om zijn onwil te maskeren, om zijn onmacht in een vlaag van eerlijkheid toe te geven of om heel slim de underdog te spelen? Maar dan als klap op de vuurpijl die eerste zin: sommige imbecielen denken dat wielrennen een computerspelletje is. Bedoelt Cav dat die imbecielen denken dat de winst volkomen calculeerbaar is? Maar dat is de winst in een computerspelletje niet, dus dat zal hij wel niet bedoelen. Bedoelt hij dan dat de gamer lekker op de bank zit waar alles gemakkelijk is? Nee, want Cav weet ook dat de gamer zijn grenzen opzoekt en niet blijft hangen op de level die hij beheerst.
Ik kies voor een andere uitleg. Met computerspelletje bedoelt Cav niet een game, maar het 'spel' dat de computer zelf speelt, de calculator. De winst is volkomen calculeerbaar, denken ook de imbecielen. Cav is dus een aanhanger van de filosofie van het toeval en de onvoorspelbaarheid. Ben je geen imbeciel, dan weet je dat je niets weet. Cav, de Socrates van het peloton.
Via de calculatie, die we al hadden ontmaskerd als een romantische idee, komen we zodoende uit bij de logica van techniek, berekening, toeval en kansen. Hier opent zich vanuit de Cav-tweet een afgrond aan mogelijke interpretaties en perspectieven op de Tour de France.
Allereerst ligt een deconstructie erg voor de hand. Wanneer Cav beweert dat hij heus wel derde, dus eerste, was geworden als hij had gekund, dan kunnen we dat opvatten als zijn filosofie van het toeval. Dingen lopen nu eenmaal vaak anders dan dat de computer je vertelt. Filosofen als Cav en Tony weten dat, en alleen de imbeciele journalisten kunnen dat niet volgen. Aan de andere kant kun je de Cav-tweet opvatten als zijn verweer tegen een beschuldiging. Pas na deze tweet ging ik denken dat Cav misschien wel met opzet zijn benen had stilgehouden, om op die manier zijn makker Tony een hak te zetten, of (als Cav een goed mens is) om Cancellara een prachtig cadeau te geven, een cadeau dat naar een dag later blijkt ook nog een laatste afscheidscadeau is. Wat Cav weet op het moment van zijn tweet.
Er bestaat kortom geen essentiële tegenstelling tussen de filosofie van het toeval en de subjectiviteit of andere vormen van determinatiedenken. In zekere zin hebben de imbecielen dus gelijk. Ook hun onwetendheid kan socratisch blijken, zeker als je zoals Cav in het toeval lijkt te geloven.
Maar goed, wielrenfilosofie bestaat niet alleen in de hoofden van sprinters. Ik heb mijn eigen verantwoordelijkheid en mijn eigen kansen, en mijn denken past niet binnen 140 tekens. Wanneer de keuze tussen determinisme en toeval onbeslisbaar is, hebben we een begrip nodig dat recht doet aan beide invalshoeken.
Dat begrip is kans. En omgekeerd: het begrip is zelf de kans om beter te begrijpen wat er gebeurt in de Tour, wat we er te zoeken hebben, waarom we zowel romantiek als rationaliteit omhelzen. Het begrip kans laat zich naar alle kanten duiden maar spitst het ook toe op die ene fractie van een seconde waarop mensen als Cav kunnen beslissen wat ze doen. Welk wiel ze kiezen, wanneer ze de sprint aangaan en wanneer ze hun benen stilhouden, wanneer ze opzij kijken.
Aan die momenten gaan uitvoerige berekeningen vooraf. Cav wist heus wel waar de wind vandaan kwam op Neeltje Jans en dat Renshaw te vroeg was aangegaan. Zijn ervaring kun je beschouwen als input bij zijn berekeningen en beslissingen, zijn ervaring is een compact vat vol herinneringen, mogelijkheden, uitwerking en conclusies. Zelfs als je het denken uitschakelt tijdens de sprint is het nog aanwezig, want je kunt met je verstand beslissen om je verstand uit te schakelen, als dat je kansen vergroot.
In de filosofiegeschiedenis zijn we nu zo ongeveer bij Hegel beland. We kunnen onze begrippen en ons denken afstemmen op wat er gebeurt. De val en het verval worden zo opgenomen, 'aufgehoben', in de koers der gebeurtenissen richting de meet. Kiezen we eenmaal het wiel van Hegel, dan belanden we in volgende etappes wellicht voorbij Schopenhauer (vinkje), Marx (vinkje) bij Nietzsche (nog geen vinkje) en Mallarmé, de dichter van de worp van de dobbelsteen.
We blijven dus in Frankrijk en sluiten deze etappe af met het bekende Mallarmé-citaat:
Un coup de dés jamais n'abolira le hasard.
Een worp met dobbelstenen maakt nooit een eind aan het toeval.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten